Hoe de Special Forces naar veerkracht kijken: 4 inzichten van Fly

Enkele highlights uit ons gesprek

#1 Veerkracht begint bij jezelf

Fly vertelt dat er geen magische pil bestaat om te slagen in het leven. Ook gelooft hij niet echt in de zuiverste vorm van talent. Hard werken verslaat talent altijd, weet hij. Daarvoor is veerkracht cruciaal, want die eigenschap is duidelijk gelinkt aan aanpassingsvermogen en discipline.

‘Voor mij is veerkracht voor een groot deel aanpassingsvermogen. Ik ben een extreme fan van Amerikaans filosoof Thomas Higginson: wie zich het best aanpast, wint. Je moet nieuwe situaties en onverwachte omstandigheden aankunnen. Op lange termijn is dat iets waar elk individu op stoot. Daar is veerkracht voor nodig.’

‘Veerkrachtig zijn is onlosmakelijk verbonden met discipline.’ Aldus Fly. ‘Na een tijd vervaagt motivatie en wordt dat vervangen door discipline. Dat is niet aangeboren, maar een heel traag groeiproces. Je moet orde en structuur in minder prettige taken krijgen, dingen organiseren die je liever uitstelt en die ene extra inspanning doen die je uiteindelijk boven de rest doet uitstijgen.’

Om het exacte verschil tussen motivatie en discipline aan te tonen geeft hij een mooi voorbeeld: ‘Motivatie is drie weken voor de zomervakantie een crashdieet volgen en naar de fitness gaan. Discipline is één suikerklontje in je koffie doen, in de plaats van vier. Die suikerklontjes kunnen alles in verandering zetten. Discipline tonen betekent niet dat je bovenmenselijke inspanningen moet doen, maar dat je steeds weer kleine pasjes in de juiste richting zet. Met discipline word je écht de beste versie van jezelf.’

#2 Stress is niet louter negatief, stress die nooit weggaat wel 

Volgens Fly is stress een heel persoonlijk gebeuren. Voor iedereen voelen stresshormonen anders aan, lokken ze andere reacties uit en hebben ze andere gevolgen.

Om het begrip stress beter te begrijpen, kijkt de SF naar hoe stress ontstaat in ons brein. ‘Stress is alles wat ons lichaam en geest als onaangenaam aanvoelt. Ik leg de klemtoon op gevoel, omdat stress ontstaat in ons limbisch systeem. Daar zit de amygdala. Die herkent dreigingen, waar een functionele respons uit ontstaat. Die functionele respons is het vrijmaken van adrenaline, noradrenaline en cortisol. Die laatste is op termijn nefast voor je geestelijke en lichamelijke gezondheid.’

‘Stress is een heel gezonde, natuurlijke en evolutionair bepaalde reactie tegen dreiging. Dankzij die hormonen kunnen we overleven. Helaas kunnen er soms zo veel hormonen vrijkomen dat we niet meer kunnen functioneren. ’

Maar hoe ga je daar nu mee om? Heeft iedereen andere copingmechanismen? Fly geeft enkele nuttige tips. ‘Iedereen gaat er anders mee om. Een deel is genetisch bepaald. Vanaf je volwassen wordt is dat deel onveranderbaar. Een ander deel is aangeleerd door gedrag. Je ouders en de cultuur waarin je opgroeit hebben hier dus een groot effect op. Ook ervaringen zorgen voor leergebeuren. Die ervaringen helpen je in de toekomst. Als laatste treedt gewenning op.’

Verder vertelt hij dat het aanmaken van stresshormonen niet per se zorgwekkend is. Er ontstaat pas een probleem wanneer die hormonen niet meer afgebroken worden, waardoor het lichaam niet meer in staat is in balans (homeostase) te blijven. Er zijn twee manieren om dit te verhelpen. Enerzijds voorkom je stress door te bewegen en een goede lichamelijke gezondheid te waarborgen. Maak bijvoorbeeld liever een wandeling, in plaats van languit op de sofa te liggen met een hoop snacks. Acute stress verhelp je dan weer door je houding tegenover de stressor aan te passen. 

#3 In een organisatie is de “waarom” ontzettend belangrijk

Zowel medewerkers als leidinggevenden moeten een hoger doel hebben. Er moet een antwoord zijn op de vraag ‘waarom doen wij dit?’. Dit heeft volgens Fly ontzettend veel voordelen: ‘Als alle partijen weten waarom ze iets doen, gaan ze heel ver om het doel te bereiken. Dat kan echt vuurwerk geven. Medewerkers in een bedrijf moeten weten waarom ze iets doen en zich daarbij nuttig en nodig voelen. Dan zal je zien dat een individu graag naar zijn werk gaat. Er worden opofferingen gemaakt die ze eerst niet maakten. Denk bijvoorbeeld aan overuren maken, elkaar ondersteunen of een extra inspanning leveren.’  

Ook voor leidinggevenden is de ‘waarom’ enorm belangrijk. Het ontbreken van de ‘waarom’ is vaak de grote veroorzaker van stress. Bij de SF vragen operators constant aan hun leidinggevende waarom ze iets doen. Dit maakt het van vitaal belang dat er zowel organisationeel als op individueel niveau op ingezet wordt. 

#4 De basisprincipes van een goede leidinggevende

Je hoeft volgens Fly geen geboren leider te zijn om een goede leidinggevende te worden. ‘Een groep aansturen kan perfect aangeleerd worden door technieken en handelingen. Leidinggeven stoelt op twee principes: kracht en empathie. Je moet beslissingen durven nemen, al gaan die soms fout zijn. Dat straalt kracht uit. Empathie is het luisteren naar en begaan zijn met je team. ‘

Een laatste goede raad die Fly graag meegeeft aan leiders en managers in het bedrijfsleven: ‘Laat je deur openstaan voor je medewerkers. Toon dat je bereikbaar bent. Laat dat ook weten. Voorts is het weer belangrijk de waarom mee te geven en duidelijk en transparant te communiceren.’

Wat wij onthouden van het interview? Vooral dat de Special Forces veerkracht, stressmanagement en leiding geven beschouwen als iets wat je zelf in de hand hebt. Het is nooit enkel een kwestie van aangeboren talent, maar wel een combinatie van observeren, anticiperen en aanpassen wanneer het nodig is. Een behoorlijk arbeidsintensief proces dus, maar wel eentje die je iets oplevert op de lange termijn.